Dell Axim X50v Cep Bilgisayarı

Dell'in yeni amiral gemisine deli olacaksınız
Geçtiğimiz yıllarda Pocket PC dünyasına Axim X5 serisi PDAları ve rakiplerine göre dikkat çekici oranda düşük fiyatlarıyla giren Dell, 2004 yılında ürün yelpazesini X30 ve X50 modelleriyle genişletmiş ve ilk VGA ekranlı ürünü olan X50vyi yine aynı özellikleri taşıyan rakiplerine göre uygun fiyatlarla piyasaya sürmüştü. İşletim sisteminin tamamen ROMdan çalışacağı ve Pocket PC dünyasını az çok yeniden şekillendireceğini umduğumuz Windows Mobile 5.0ın hayatımıza yavaş yavaş girdiği bugünlerde, Dellin yeni işletim sistemini destekleyeceğini duyurduğu ve halen en üst modeli olan X50vyi dilerseniz biraz daha yakından tanıyalım.

Giriş
Geçtiğimiz yıllarda Pocket PC dünyasına Axim X5 serisi PDA’ları ve rakiplerine göre dikkat çekici oranda düşük fiyatlarıyla giren Dell, 2004 yılında ürün yelpazesini X30 ve X50 modelleriyle genişletmiş ve ilk VGA ekranlı ürünü olan X50v’yi yine aynı özellikleri taşıyan rakiplerine göre uygun fiyatlarla piyasaya sürmüştü.
İşletim sisteminin tamamen ROM’dan çalışacağı ve Pocket PC dünyasını az çok yeniden şekillendireceğini umduğumuz Windows Mobile 5.0’ın hayatımıza yavaş yavaş girdiği bugünlerde, Dell’in yeni işletim sistemini destekleyeceğini duyurduğu ve halen en üst modeli olan X50v’yi dilerseniz biraz daha yakından tanıyalım.



Ürünün ilk dikkat çeken özelliği tabii ki 3.7 inçlik VGA, yani 480x640 çözünürlüğündeki ekranı. Bunun yanısıra 624MHz’lik işlemcisi, 128MB ROM ve 64MB RAM’i, 16MB RAM’li Intel 2700G 3D grafik işlemcisi, entegre olarak hem Bluetooth hem de WiFi özelliği olması ve CF Type I/II ve SDIO genişleme yuvalarının bulunması gibi özelliklerini de kesinlikle göz ardı etmemek gerektiğini düşünüyorum.

Hız/Performans
X50v piyasaya çıkmasının üzerinden hatırı sayılır bir süre geçmiş olmasına rağmen halen Pocket PC’lerde kullanılan en hızlı işlemciye sahip. 624MHz’lik işlemcinin performansı pek şikayete mahal bırakmamakla birlikte, Microsoft’un yeni işletim sistemiyle beraber gelecek ufak optimizasyonlarla da çıtayı biraz daha yukarı taşıyacaktır diye düşünüyorum.
X50v aynı ya da benzer hızda işlemcilere sahip diğer Pocket PC’ler ile karşılaştırılınca (örn. hp iPAQ hx4700 ve Asus MyPal A730w) işlemci endeksi testlerinde Asus A730w’u geçerek iPAQ hx4700 ile aynı seviyelerde yer alırken, dosya erişimi testlerinde iPAQ’in biraz gerisinde kaldığı gözleniyor. Yalnız bu testlerin sentetik testler olduğunu eklemekte ve ürünü kullanırken alınacak sonuçları çok bağlayıcı olmadığını hatırlatmakta fayda görüyorum. Sonuç olarak herkesin Pocket PC’sinde kullanacağı yazılımlar ya da oynayacağı oyunlar farklılık göstereceğinden, cihazların birebir kullanılan programdaki performansı bence daha önemli bir kriter olur. Cihazların birbirleriyle karşılaştırıldığında ortaya koydukları sonuç da yine programdan programa değişecektir.
Açıkcası X50v’nin performansının yetersiz kaldığı herhangi bir aplikasyona henüz rastlamadım. Tabii bu noktada çeşitli emülatörleri klasman dışı saymak gerekiyor, evlerimizde kullandığımız ve Pocket PC’lere göre kıyas götürmeyecek kadar güçlü olan PC’lerimiz bile çoğu zaman kendilerinden çok daha basit aletlerin taklidini yapmaya çalıştıklarında zorlanmaktalar…


Cihazın “Settings” menüsünün altında “Power Options”a girerek pil tasarrufu için işlemcinin hızı kademeli olarak ayarlanabilmekle birlikte, performansta herhangi bir kısıntı yapmak istenmemesi durumunda 624MHz’lik işlemcinin bütün meziyetlerinden sürekli olarak faydalanmak da mümkün.
X50v’nin bazı testlerinde, grafik konusunda diğer cihazlardan çok daha geride kaldığını görebilirsiniz. Bu da yukarıda bahsettiğim gibi çok yanıltıcı yanları olan bir sonuç. X50v’nin grafik işlemcisi olan Intel 2700G’den faydalanabilen programlarda performans çok çok iyi olurken, özel olarak bu grafik işlemcisinden faydalanmayan ama cihazın GAPI sürücülerini kullanan program ve oyunlar için de 2700G için özel hazırlanmış GAPI sürücülerini bulmak mümkün. Örnek olarak Pocket PC’lerde özellikle DivX ve Xvid ile sıkıştırılmış filmleri izleme konusunda tercih edilen Beta Player’ın 2700G için özel optimizasyonları olduğundan 640x414 çözünürlüğündeki bir DivX/Xvid videoyu bile mükemmel bir şekilde izlemek mümkün.

Ekran
X50v’nin VGA ekranı için söylenebilecek çok birşey yok. Parlaklık sona ayarlansa da, düşük tutulsa da çok kaliteli sonuçlar veren ve gün ışığında bile rahatlıkla kullanılabilen bir ekrana sahip X50v. Windows Mobile 2003 SE’nin içerisindeki ayarlardan ekranı cihazı yeniden başlatmadan yan çevirmeniz, ve tekrar dik moda geçirmeniz mümkün.
Cihazı elinize ilk aldığınızda, ikonların, menülerin ve yazı karakterlerinin büyüklüğünden ötürü cihazı 240x320 ekranlı bir cihazdan ayırt etmeniz güç olabilir. Windows Mobile 2003 SE işletim sisteminin bir eksikliği olarak saydığım sorun, işletim sisteminin VGA ekranlı cihazlar için optimize edilmemiş olmasından kaynaklanıyor. İlk VGA ekranlı Pocket PC olan Toshiba E800/E805 piyasaya çıktıktan çok kısa bir süre sonra cihazı gerçek VGA modunda kullanabilmek için basit yazılımlar yazılmış, bu yazılımları kullananlar Pocket PC ekranlarının gerçek potansiyelini açığa çıkarabilmişlerdi.
Aynı tür programlar Dell Axim X50v için de mevcut ve cihaz gerçek VGA moduna alındığında farkı gerçekten ortaya çıkıyor. Gerçek VGA modunda yazı karakterleri, tepedeki bar, ikonlar, kısacası ekrandaki herşey küçüldüğünden, cihazın kullanımı biraz daha zorlaşıyor diyebiliriz. Ancak kazandırdığı kaybettirdiğinden kesinlikle daha fazla olduğundan, en azından webde dolaşırken, ya da gerçek VGA modunu destekleyen oyunları oynarken cihazı VGA modunda kullanmakta fayda var.
Pocket PC’lerin bence VGA ekranlı cihazlar piyasaya çıkana kadarki en büyük eksiklerinden biri girdiğiniz bir web sayfasının ekrana sığamıyor, ya da saçma sapan bir şekilde sığıyor olmasıydı. Netfront Browser gibi tarayıcılar bağlandığınız sayfayı Pocket PC ekranına sığacak şekilde formatlayarak görüntülese de bu çoğu zaman yeterli olmuyordu. VGA ekranlı cihazlarda da aslında Netfront’un sayfayı düzenlemesine ihtiyaç duyuluyor bir yere kadar, ama sonuç kesinlikle QVGA (240x320) ekranlı cihazlardan çok daha iyi oluyor.

Pil
X50v’nin diğer özelliklerinin yanında zayıf kalan tek özelliğine geldik. Cihazla birlikte gelen 1100mAh’lik pil için yetersiz diyemem ama kesinlikle daha yüksek kapasiteli olabilirdi. Ancak unutmamak gerekir ki, daha yüksek kapasiteli pil daha büyük ve/ya daha kalın bir PDA anlamına geliyor. Daha yüksek pil performansı bekleyenler cihazı yüksek kapasiteli piliyle beraber alarak kullanabilir, ya da benim gibi iki pili değişmeli olarak kullanabilirler (cradle üzerinde yedek pili şarj etmek için de bir kompartman bulunduğundan cihazın içindeki pilin yanısıra yedek pilinizi de aynı anda şarj edebilirsiniz).
Pilin performansı ekran parlaklığı, işlemci hızı ve bluetooth ve WiFi gibi kablosuz alıcı/vericilerin açık olması parametrelerine göre değişiklik gösteriyor. Yukarıda da bahsettiğim gibi pil tasarrufu için işlemcinin hızını çok işlemci gücü gerektirmeyen programlar kullanırken kısabilir, bunun yanısıra da ekran parlaklığını düşürebilirsiniz. Ben şahsen işlemci hızını her zaman 624MHz’de tutuyorum ama çoğunlukla ekran parlaklığını düşük seviyelerde tutuyorum, bu da pilin dayanma süresini ciddi oranlarda arttırıyor.
Sentetik testler, cihazın en parlak ekran modunda “normal” kullanımını simüle ettiğinde 2 saat 40 dakika gibi bir pil ömrü göze çarpıyor. WiFi açılarak bu test tekrarlandığında ise pil ömrü yaklaşık 2 saate düşüyor. Burada bahsi geçen “normal kullanım”ın test programcıları tarafından varsayılan kullanım şekillerine göre uygulandığını ve bu sürelerin kullanım şekillerine göre büyük farklılıklar gösterebileceğini hatırlatırım. Kısacası piyasadaki daha yüksek pil kapasiteli cihazların pilleri doğal olarak daha uzun süre dayanıyor, bu noktada da neyin daha önemli olduğuna karar vererek alım yapılması gerekiyor; pil performansı mı, cihaz performansı mı, ekran mı, fiyat mı…


RAM/ROM
Axim X50v yukarıda da kısaca bahsettiğim gibi 128MB ROM ve 64MB RAM’le geliyor. 128MB ROM’un şu anda bizlere hard reset sonrası cihazın RAM’i silindiğinde silinmesini istemediğimiz dosyaların saklanabileceği ekstra depo alanı sağlamaktan başka bir faydası yok gibi gözükse de, Windows Mobile 5.0’ın Dell Axim X50v versiyonu piyasaya çıktığında iş oldukça farklı bir renk alacak.
İşletim sisteminin tamamen ROM üzerinden çalışmasının yanısıra, kullanmakta olduğumuz programların ROM’a yüklenebilen versiyonlarının yavaş yavaş çıkacağı ve 64MB’lık RAM’in sadece çalışmakta olan programlara ayrılacağı konuşuluyor. Bunun bize en büyük getirisi performans yönünden olacak. Sistem dosyalarının yanısıra bizim yüklediğimiz pek çok programla dolup taşan RAM artık çok daha serbest olacak ve bu sebeple aynı anda daha çok aplikasyonu rahatça çalıştırmamız mümkün olacak.




Düğmeler
Bir Pocket PC’de standart olarak bulunan düğmeleri zaten biliriz. Power düğmesinin yanısıra genelde ekranın alt tarafında ortada bir navigasyon tuşu, onun solunda ve sağında da ikişer düğme bulunur. Bir de ses kaydı ve(ya) notes’u açmak için bir düğme ve de PDA kitlendiğinde Ctrl-Alt-Del tuşlarını biraz arayalım diye gizlenmiş bir reset düğmesi vardır.

Yön tuşlarının etrafına serpiştirilmiş olan düğmeler soldan sağa sırayla calender, contacts, inbox ve “Home”u açıyor. Home, Dell’in Axim’e özel olarak eklediği bir yazılım ve biraz iPAQ’de bulunan iTask’e benziyor. Home iTask’ten farklı olarak tam ekran çalışıyor ve sol alttan kategori seçerek programlara ya da ayarlara kolay bir şekilde ulaşılmasını sağlıyor.

X50v’de bu genel olarak standart sayılan düğmelere ek olarak WiFi’ı etkinleştirmek ya da kapatmak için bir düğme ve hata eseri bir düğmeye bastığınızda cihazın istemediğiniz birşeyi yapmasını ya da en basitinden açık kalarak pilinin bitmesini engellemek amacıyla bir tuş kilidi mevcut. Tuş kilidi özellikle cihazın kalitesine kalite katan bir özellik bence. İstemsiz olarak ses kayıt düğmesine basarak cihazın açılmasına sebep olmak çok sık rastlanır bir problem. Dell bu ve benzer problemleri tuş kilidini X50v’ye ekleyerek ortadan kaldırmış.

Boy/Ağırlık
X50v cihazın özelliklerini, genişleme yuvalarını ve tabii ki ekranının boyunu göz önüne alınca bence hem küçük, hem de hafif bir cihaz. Bu saydıklarımı göz önüne almadan diğer Pocket PC’ler ile karşılaştırıldığında biraz büyük ve ağır kaldığı söylenebilir ama 119 x 73 x 16.9 mm’lik ölçüleri ve 175g ağırlığıyla her cebe sığan, çok şık bir alet.
Genel Kalite/Ayrıntıda gizli olanlar
X50v, Dell’in özellikle X50 serisinde yakaladığı kaliteyi devam ettiren ve çok kaliteli VGA ekranıyla geliştiren bir ürün. Kullandığım uzun süre içerisinde ne tuşlarından beklemediğim bir ses geldi, ne de aletin özelliklerinden beklediğimi alamadığım oldu. Şık tasarımının yanısıra kullandıkları kaliteli malzemeler sayesinde boya ya da kaplamasında dökülme gibi bir problem de yaşamadım.
Yukarıda da bahsettiğim gibi cihazın kaliteli olduğu kadar, dayanıklı olduğunu da söyleyebilirim. Ancak X50v’nizin üzerinden Taksi geçmesi aletin kullanılmaz hale gelmesiyle sonuçlanıyor, malesef tecrübeyle sabit (ikinci pilim nereden geliyor sandınız?)

Sonuç
Bence Dell Axim X50v şu anda piyasadaki Pocket PC’ler arasında benzer özelliklere sahip rakiplerine göre fiyat avantajını bile göz ardı ettiğimizde piyasanın en iyisi. Buna bir de Windows Mobile 5.0 işletim sisteminin X50v tarafından destekleneceğini eklersek bu özelliklere ihtiyaç duyan bir alıcı için gözü kapalı alınabilecek bir ürün olarak görüyorum.
Bu kadar iyi özelliğin arasında bir nazar boncuğu aletin pilinin biraz düşük kapasiteli olması bence. O kadar kusur Kadı kızında da var diyerek geçiştirebilir, geçiştirmek istemiyorsak da yüksek kapasiteli pil veya ikinci bir pil alma yoluna gidebiliriz.



Artılar


Fiyat
3.7inch 480x640 çözünürlüklü VGA ekran
Intel 2700G grafik işlemcisi+ 128MB ROM
Tuş kilidi
Yerleşik olarak hem Compact Flash Type I/II hem de SDIO ve SD/MMC yuvası olması
Entegre Bluetooth
Entegre WiFi
Eksiler


Biraz düşük kapasiteli pil